Trong quá khứ, giao thương giữa các quốc gia là một vấn đề đơn giản hơn nhiều để nắm bắt. Hàng hóa và một số thành phẩm được di chuyển giữa một số quốc gia một cách dễ dàng.
Ngày nay, khoảng 6.000 sản phẩm được phân loại chính thức đi qua các cảng trên thế giới, và các sản phẩm và dịch vụ kỹ thuật số được vận chuyển qua các tuyến quốc gia tạo ra thêm một lớp khó khăn trong việc đo lường hoạt động kinh tế.
Để cố gắng hiểu mức độ đa dạng kinh tế khổng lồ này, nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm tăng trưởng của Harvard đã tạo ra Bảng xếp hạng mức độ đa dạng của quốc gia.
Danh sách top 50 quốc gia hàng đầu đa dạng nền kinh tế:
| Hạng | Quốc gia | Điểm | Ngành xuất khẩu hàng đầu |
|---|---|---|---|
| 1 | Nhật Bản | 2,28 | Ô tô, ICT (công nghệ) |
| 2 | Thụy Sĩ | 2,14 | ICT, vàng, thuốc đóng gói |
| 3 | Hàn Quốc | 2,05 | ICT, ô tô |
| 4 | Đức | 2,02 | Mạch tích hợp, ICT, ô tô |
| 5 | Singapore | 1,81 | ICT, ô tô |
| 6 | Cộng hoà Séc | 1,79 | Ô tô, phụ tùng xe |
| 7 | Áo | 1,71 | ICT, du lịch |
| 8 | Phần Lan | 1,69 | ICT |
| 9 | Thụy Điển | 1,67 | ICT |
| 10 | Hungary | 1,64 | ICT, ô tô |
| 11 | Slovenia | 1,57 | Ô tô, ICT |
| 12 | Hoa Kỳ | 1,47 | ICT, du lịch |
| 13 | Ý | 1,42 | ICT, du lịch |
| 14 | Vương quốc Anh | 1,42 | ICT, tài chính |
| 15 | Slovakia | 1,41 | Ô tô |
| 16 | Pháp | 1,4 | ICT, du lịch |
| 17 | Ireland | 1,39 | ICT |
| 18 | Israel | 1,37 | ICT, kim cương |
| 19 | Trung Quốc | 1,3 | Thiết bị điện tử |
| 20 | Mexico | 1,27 | Ô tô |
| 21 | Ba Lan | 1,19 | ICT |
| 22 | Đan Mạch | 1,18 | Giao thông vận tải, ICT |
| 23 | Bỉ | 1,16 | ICT |
| 24 | Romania | 1,16 | ICT, phụ tùng xe cộ |
| 25 | Thái Lan | 1,15 | Du lịch |
| 26 | Hà Lan | 1,04 | ICT |
| 27 | Estonia | 1,03 | ICT, vận tải |
| 28 | Malaysia | 0,95 | Mạch tích hợp |
| 29 | Belarus | 0,93 | Dầu tinh luyện, ICT |
| 30 | Croatia | 0,92 | Du lịch, ICT |
| 31 | Lithuania | 0,85 | Vận chuyển, dầu tinh chế |
| 32 | Tây ban nha | 0,85 | Du lịch, ICT |
| 33 | Philippines | 0,75 | Mạch tích hợp, ICT |
| 34 | Bồ Đào Nha | 0,72 | Du lịch, ICT |
| 35 | Canada | 0,69 | Dầu thô, ô tô, ICT |
| 36 | Bosnia và Herz. | 0,65 | Du lịch, ICT |
| 37 | Serbia | 0,65 | ICT |
| 38 | Thổ Nhĩ Kỳ | 0,65 | Du lịch, vận tải |
| 39 | Latvia | 0,64 | Giao thông vận tải, ICT |
| 40 | Bungari | 0,62 | Du lịch, ICT |
| 41 | Na Uy | 0,56 | Dầu thô, xăng, khí |
| 42 | Ukraine | 0,42 | ICT, vận tải |
| 43 | Síp | 0,38 | Du lịch, vận tải |
| 44 | Tunisia | 0,34 | Dây điện, du lịch |
| 45 | Ấn Độ | 0,32 | ICT |
| 46 | Costa Rica | 0,3 | ICT, du lịch |
| 47 | Uruguay | 0,29 | Du lịch, bột gỗ |
| 48 | Brazil | 0,24 | Đậu nành, quặng sắt |
| 49 | Nga | 0,24 | Dầu thô, dầu tinh luyện |
| 50 | Lebanon | 0,24 | Du lịch, ICT |
Nguồn dữ liệu: Đại học Havard.
Nhật Bản, Thụy Sĩ và Hàn Quốc đứng đầu bảng xếp hạng.
Cộng hòa Séc – nơi gần đây đã được xếp hạng là điểm đến sản xuất hấp dẫn nhất ở châu Âu – đang có sự thể hiện mạnh mẽ, đứng thứ 6 trên thế giới. Hoa Kỳ trượt khỏi top 10 xuống vị trí thứ 12.
Tìm hiểu thêm: Dự trữ tiền tệ của thế giới.
Sức mạnh của kiến thức hiệu quả
Các quốc gia được xếp hạng cao có xu hướng có các thuộc tính sau:
- Sản phẩm xuất khẩu có tính đa dạng cao
- Các sản phẩm xuất khẩu tinh xảo và độc đáo (tức là rất ít quốc gia khác sản xuất các sản phẩm tương tự)
Nói tóm lại, thứ hạng xoay quanh khái niệm “kiến thức hiệu quả” – hoặc khả năng ngầm để sản xuất một sản phẩm.
Muhammed Yildirim, thuộc Đại học Harvard, đã nghĩ ra một phép loại suy hữu ích để suy nghĩ về vai trò của tri thức sản xuất trong sự đa dạng của một nền kinh tế:
“Giả sử rằng mỗi loại kiến thức sản xuất là một chữ cái và mỗi sản phẩm là một từ bao gồm các chữ cái này. Giống như trò chơi Scrabble, mỗi quốc gia nắm giữ một tập hợp các chữ cái với nhiều bản sao của mỗi chữ cái và cố gắng tạo ra các từ từ các chữ cái này. Ví dụ, với các chữ cái như A, C và T, người ta có thể tạo các từ như CAT hoặc ACT.
Sau đó, vấn đề đo lường mức độ đa dạng kinh tế của chúng ta tương tự như việc giải thích có bao nhiêu chữ cái khác nhau trong danh mục đầu tư của mỗi quốc gia. Một số chữ cái, như A và E, có nhiều từ, trong khi các chữ cái khác, như X và Q, được sử dụng với rất ít. Mở rộng sự tương đồng này với các quốc gia và sản phẩm, chỉ những quốc gia có số lượng chữ cái đa dạng hơn mới có thể tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo hơn.
Không phải tất cả các lần xuất khẩu đều được tạo ra như nhau
Giống như giá đỡ các chữ cái trong trò chơi Scrabble, các yếu tố của mọi nền kinh tế định hướng xuất khẩu có thể được chia nhỏ và định lượng. Các danh mục kết quả bao gồm tất cả mọi thứ từ mỡ lợn được kết xuất đến các mạch tích hợp, mỗi loại đều đóng góp vào điểm số chung của đất nước.
Các ngành công nghiệp nông nghiệp và khai khoáng có xu hướng đạt điểm thấp hơn trên thang độ đa dạng. Máy móc có thể rất phức tạp để sản xuất và được kết nối với nhiều khía cạnh của nền kinh tế toàn cầu.
Hình dung tổng thể sự kết hợp các danh mục này có thể cung cấp một góc nhìn độc đáo ngoài những con số bức tranh lớn như GDP. Dưới đây là một vài ví dụ thực tế về thị trường xuất khẩu ở cả hai đầu của phổ độ đa dạng.
Nhật Bản
Kể từ khi bảng xếp hạng này bắt đầu vào giữa những năm 1990, Nhật Bản chưa bao giờ bị đánh bật khỏi vị trí đầu bảng.
Do hạn chế về diện tích đất đai và sự khéo léo, Nhật Bản đã trở thành ví dụ điển hình của một nền kinh tế xuất khẩu có mức độ phổ biến thấp và tinh vi cao.
–> Phân tích biểu đồ của đại học Havard: Phân tích tương tác.
Ô tô và thiết bị điện tử là những điểm nổi bật rõ ràng, nhưng cũng có nhiều danh mục sản phẩm có giá trị cao khác trong hỗn hợp này. Nhật Bản cũng có nhiều loại hàng xuất khẩu và đối tác thương mại có giá trị cao, làm giảm nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại hoặc suy thoái ngành công nghiệp làm tê liệt nền kinh tế đất nước.
Úc
Nhiều người sẽ ngạc nhiên khi biết rằng Úc nằm ở vị trí thứ ba trong bảng xếp hạng mức độ đa dạng này.
Mặc dù xếp hạng toàn cầu của Úc cao trong nhiều loại – chẳng hạn như mức độ giàu có của hộ gia đình trên mỗi người – điểm đa dạng về kinh tế của nước này là -0,60, thấp hơn nhiều so với mức thu nhập dự kiến. Nhìn vào bảng phân tích bên dưới, có những manh mối giải thích tại sao điều này có thể xảy ra.
–> Phân tích biểu đồ của đại học Havard: Phân tích tương tác.
Các mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Australia là các mặt hàng có độ đa dạng thấp, chẳng hạn như khoáng sản và nông nghiệp. Đối với các vấn đề phức tạp, nền kinh tế của đất nước có mối liên hệ chặt chẽ với Trung Quốc. Để nhấn mạnh điểm này, một nghiên cứu gần đây cho thấy GDP của Trung Quốc giảm 5% sẽ dẫn đến mức giảm 2,5% của Úc.
Tìm hiểu thêm: Nền kinh tế 18000 tỷ đô của Trung Quốc.
Venezuela
Không có gì bí mật khi Venezuela đã chứng kiến một số thời điểm khó khăn trong những năm gần đây. Biểu đồ dưới đây cho thấy Venezuela phụ thuộc vào xuất khẩu dầu như thế nào để duy trì nền kinh tế của mình.
–> Phân tích biểu đồ của đại học Havard: Phân tích tương tác.
Việc phụ thuộc quá nhiều vào một mặt hàng xuất khẩu duy nhất có thể khiến một quốc gia cực kỳ dễ bị tổn thương trong trường hợp giá cả biến động hoặc các sự kiện địa chính trị. Trong trường hợp của Venezuela, 3/4 nền kinh tế xuất khẩu của họ là dầu thô – một trong những loại sản phẩm có điểm thấp nhất trong bảng xếp hạng.
Khám phá thêm: Nền kinh tế thế giới 2021.
Sự đa dạng hóa nền kinh tế
Mức độ đa dạng kinh tế thấp không nhất thiết là một vấn đề. Nhiều quốc gia có điểm từ trung bình đến thấp trong bảng xếp hạng có mức sống cao và mức độ giàu có cao. Các quốc gia như Canada, Na Uy và Úc đều nằm trong danh sách này.
Mặt khác, một số quốc gia đã ưu tiên đa dạng hóa. Quỹ Tầm nhìn trị giá 100 tỷ USD của SoftBank một phần là kết quả của việc Ả Rập Xê Út thúc đẩy phát triển một nền kinh tế đa dạng, dựa trên tri thức. Các quốc gia giàu dầu mỏ khác, chẳng hạn như Kazakhstan, cũng đang thúc đẩy đa dạng hóa khi đối mặt với sự kết hợp năng lượng đang phát triển của thế giới.
Khi các nền kinh tế thế giới phát triển và sự chuyển dịch từ nhiên liệu hóa thạch tiếp tục, chúng ta có thể sẽ thấy sự đa dạng về kinh tế gia tăng trên diện rộng.
Nguồn đồ hoạ: Visual Capitalist.